افسردگی چیست و چند نوع دارد؟

 افسردگی، واژه‌ای سیاه رنگ که در عصر ما بیشتر افراد به آن مبتلا هستند، این بیماری روحی بر اثر اتفاقات گوناگونی پدید می‌آید که یا از تنهایی و طرد شدگی نشات گرفته است و یا از بی هدفی و یکنواختی زندگی، به گونه‌ای که شادابی و طراوت را از فرد می‌گیردت و او را به سیاهی و تنهایی سوق می‌دهد. اما واقعا افسردگی چیست؟

بهره هوشی یا هوش‌بهر چیست؟!

روانشناسان بر این نکته توافق دارند که:IQ تنها 10 تا 25 درصد برای رسیدن به موفقیت لازم است و باقی بستگی به هر چیزی از جمله EQ دارد.

بهره هوشی یا هوش‌بهر چیست؟!

بهرهٔ هوشی یا هوش‌بهر، (IQ) مخفف انگلیسی: Intelligence Quotient روشی برای سنجش هوش انسان است. در فارسی گاهی به اشتباه این ترم دانشی را ضریب هوشی می‌نامند. باید توجه داشت ضریب (به انگلیسی:Coefficient)، یک عامل ضربی در برخی از جمله‌های یک عبارت ریاضی است که معمولاً یک عدد است؛ در حالی که بهر یا خارج قسمت (به انگلیسی:Quotient) حاصل تقسیم یک عدد (در این‌جا سن ذهنی) بر عددی دیگر (در این‌جا سن زمان‌شناختی یا تقویمی) است.

بهرهٔ هوشی عددی با میانگین ۱۰۰ و انحراف معیار ۱۵ می‌باشد. از این رو در رده‌بندی و تقسیم هوش، به صورت میانگین نزدیک ۷۰٪ از مردم دارای هوش میانه، ۱۲٪ هوش بالاتر از میانه، ۲٪ درصد بسیار باهوش و ۱٪ افراد سرآمد یا نابغه را دربرمی‌گیرند. همین روند دربارهٔ افراد کم‌هوش، واپس‌ماندهٔ ذهنی و… در سوی دیگر پابرجا است.

IQ به معنای هوش شناختی است و عددی است برای اندازه گیری توانایی های منطقی و یا ریاضی یک فرد. این یک معیار هوش نسبی فرد می باشد و در یک آزمون استاندارد، سن روانی را با سن تقویمی می سنجد. IQ توانایی فرد برای آموزش و درک چیزهای جدید، توانایی مقابله با موقعیت های جدید و دستکاری محیط زیست و یا تجزیه کردن تفکر می باشد.

 

روش به دست آوردن بهرهٔ هوشی

برای به دست آوردن بهرهٔ هوشی یک انسان، از وی آزمون‌های گوناگونی برای ارزیابی قابلیت‌های مختلف ذهنی وی گرفته می‌شود. هر آزمون بخشی از ویژگی‌های مغزی فرد را که در زیر بخشی از آنها فهرست شده‌اند را می‌آزماید و سپس از روی آنها با نگرش به سن فرد، بهرهٔ هوشی حساب می‌شود.

یکی از روش‌های رایج برای اندازه‌گیری بهره هوشی در ایران استفاده از ابزار تست هوش ریون است (به انگلیسی: Raven) این آزمون که در سال ۱۹۳۸ توسط پن روز و ریون ساخته شده‌است دارای ۶۰ سؤال تصویری است و از پنج سری ۱۲ تایی (سریهای A,B,C,D,E) تشکیل شده‌است.

سوالات تست هوش ریون بدین شکل می‌باشند که می‌بایست از میان ۶ تا ۸ تصویر جداگانه، تصویری را انتخاب کنید که تصویر ماتریس هر سؤال را تکمیل کند. معمولاً در دوره‌های مختلف سنی این آزمون از افراد گرفته می‌شود و این بدین معنی است که سن فردی که تست‌ها را تکمیل می‌کند در ارزیابی بهره هوشی اهمیت بالایی دارد. که در این تست بالاترین طبقه، طبقه بهره هوش بالای ۱۲۷ هست که جزو افراد ممتاز و نخبه قرار می‌گیرند.

مخاطرات آزمون هوش

از زمانی که مطالعات زیادی در حوزهٔ روانشناسی شخصیت حاصل شد و انواع هوش و نظریه هوش‌های چندگانه برای افراد کشف و تعریف شد، آزمون‌های هوش از بررسی آی کیو فراتر رفت.

از جمله انواع هوش می‌توان به:

- هوش جسمانی: Physical Intelligence, PI

- هوش عقلانی: Intellectual Intelligence, II

- هوش هیجانی: Emotional Intelligence, EI

- هوش معنوی:  Spiritual Intelligence, SI

توانمندی‌های مغز انسان

- تشخیص الگوها (Pattern recognition)

- قدرت حافظه کوتاه مدت (Short-Term memory)

- استفاده فرد از واژه‌ها (Vocabulary)

- سرعت محاسبه فرد (Computational speed)

- درک روابط یا جبر (Algebra)

- اطلاعات عمومی (General Knowledege)

-محاسبات ریاضیات (Arithmetic)

- درک فضایی (Spatial ability)

- منطق (Logic) تلفظ (Spell) ...

دسته بندی ضرایب عبارت اند از: 

پایین تر از 60: هوش بسیار پایین

بین 60 تا 90: هوش پایین

بین 91 تا 110: هوش معمولی

بین 111 تا 130: تیزهوش

و 131 به بالا: سرآمد

مقایسه IQ و EQ

IQ می تواند مفاهیمی مانند قدرت کلمه، توانایی ریاضی و استدلال منطقی را اندازه گیری کند. هنگامی که فرد در زمینه مهارت های خلاق و احساسات توانا می شود، IQ سقوط می کند. در حقیقت، نشان داده شده است که برخی افراد دارای نمره بالای IQ هستند، ولی آنها روابط فردی خوبی ندارند و در اجتماع بی دست و پا هستند.

برای همین یک آزمون دیگر که انعکاس واقعی از شناخت فرد و توانایی های ذهنی او را نشان دهد لازم بود، برای همین EQ بوجود آمد.

امروزه آزمون IQ را کمتر استفاده می کنند و بیشتر EQ را انجام می دهند، زیرا بر این باورند که EQ می تواند توانایی فرد را در مقابله با شرایط استرس زا تعیین کند.

رابطه موبایل و بی خوابی

تحقیقات اخیر نشان می‌دهند سلول‌های حساس به نوری که در چشم وجود دارند با قرار گرفتن در معرض نور، ساعت بدن را تغییر می‌دهند.

بلایی که موبایل سر انسان می‌آورد

قرار گرفتن طولانی مدت در مقابل نور، بخصوص اگر خارج از ریتم شبانه‌روزی فعالت‌های شخص باشد، در برنامه‌ خواب اختلال ایجاد کرده و سلامت انسان را به خطر می‌اندازد. یکی از شایع‌ترین علت‌های قرار گرفتن در معرض نور در شب، استفاده از تلفن همراه قبل از خواب است.

محققان مؤسسه‌ سالک (Salk)، در راستای یافتن درمانی برای بیخوابی شبانه، پا‌های بی‌قرار، میگرن و اختلال در نظم برنامه‌خواب، به این نتیجه رسیده‌اند که از بین رفتن نظم شبانه‌روزی ساعت بدن، در نهایت مشکلات متعددی برای سلامتی انسان به وجود می‌آورد که بعضی از آن‌ها مانند سندرم متابولیک، مقاومت به انسولین، چاقی مفرط، اختلال‌های شناختی و در برخی موارد حاد، سرطان، نیازمند درمان‌های طولانی مدت هستند.

از آنجا که امروزه اکثر منابع نوری که استفاده می‌کنیم، مصنوعی هستند، چرخه‌ خواب و بیداری دیگر وابسته به الگوی شب و روز نیست. از آن گذشته، با ورود تلفن‌های هوشمند به زندگی انسان، مدت زمان استفاده از تکنولوژی و خیره شدن به نور صفحه‌ آن‌ها از هر زمان دیگری بیشتر شده است.

ساعت خواب و نظم شبانه‌روزی بدن

همانطور که می‌دانید، ساعت بدن از الگوی بیست و چهار ساعته‌ شبانه‌روز پیروی می‌کند که چرخه‌ خواب و بیداری نیز تحت تأثیر این زمان‌بندی قرار می‌گیرد. در حقیقت تمام سلول‌ها، بافت‌ها و اعضای بدن وابسته به این الگو هستند.

تحقیقات اخیر بر گروهی از سلول‌ها در شبکیه و حساس به نور متمرکز شده است. همانطور که گفته شد، این سلول‌ها به نور حساسند، اما تصویری به مغز ارسال نمی‌کنند، بلکه سطح نور محیط را بررسی می‌کنند تا سیگنال‌های مرتبط با عملکرد بیولوژیکی را به مغز ارسال کنند.

پروتئینی به نام ملانوپسین در این سلول‌ها، به پردازش نور محیط کمک می‌کند و اگر مدت طولانی مقابل نور قرار بگیرد، مجدد درون سلول‌ها احیا می‌شود. ادامه یافتن این فرایند، به مغز سیگنال‌هایی مرتبط با قرار گرفتن مقابل نور پایدار ارسال می‌شود و در نتیجه مغز الگوی خواب و زمان استراحت را تغییر می‌دهد و به این صورت است که در نظم خواب اختلال ایجاد می‌شود.

پس از بررسی این فرایند، محققان با بررسی ملانوپسین در سلول‌های چشم، پی برده‌اند که اگرچه بعضی از سلول‌ها حساسیت خود را در طولانی مدت نسبت به نور پایدار از دست می‌دهند، اما بعضی دیگر، همچنان این حساسیت را حفظ می‌کنند. زیرا سلول‌های دسته دوم دارای ملانوپسینی هستند که حاوی ارستین (Arrestin) است.

نگاه کردن بیش از حد به صفحه‌ تلفن‌های هوشمند، بخصوص شب‌ها و زمان خواب، به علت تغییر دادن نظم نور دریافتی چشم و همانطور که گفته شد، ارسال سیگنال‌های دریافت نور به مغز می‌تواند باعث اختلال در ساعت بدن شده و برای مدت طولانی احساس نیاز به خواب را از بین ببرد. پس بهتر است سعی کنید استفاده از تلفن همراه را به زمانی غیر از زمان خواب موکول کنید.

بازی های سنتی و حکمتشان !

از نظر روانشناسی بازی جنبه‌های آموزشی و سازندگی داشته و به کودک، فرصت رشد جنبه‌های؛ جسمی، ذهنی، روحی، روانی و عاطفی می‌دهد و فراتر از آن کودک اصول اخلاقی و اجتماعی را در این میان بخوبی فرا می‌گیرد.

آری بازی های کودکی حکمت داشت:

هفت سنگ: تمرین نشانه گرفتن و هماهنگی چشم و دست

آسیا بچرخ : حمایت از همدیگر و متحد شدن 

وسطی: تمرین اجتماعی شدن 

گل یا پوچ: دقت در انتخاب

قایم باشک: جسنجو و کاوشگری 

و...

خجالتی ها بخوانند !

ابتدا کمرو بودن خود را بپذیرید و سپس با چند گام موثر به موفقیت در مقابله با آن برسید‎

بسیاری از ما برای مقابله با کمرویی‌مان هیچ وقتی نمی‌گذاریم چون ترجیح می‌دهیم آن را دور بزنیم! همین امر باعث اتلاف انرژی ما می‌شود. لازم است ابتدا کمرو بودن خود را بپذیرید و سپس با چند گام موثر به موفقیت در مقابله با آن برسید.

 

بلوغ عجول!

این روزها با توجه به پیشرفت‌هایی که در زندگی اجتماعی به‌وجود آمده، بلوغ زودرس در دختران سفید پوست زیر 7 سال و در سیاه‌پوستان زیر 6 سال تعریف شده است.

بلوغ طبیعی دوره‌ای است که طی آن صفات ثانویه جنسی به‌وجود می‌آیند و فرد توان باروری پیدا می‌کند.تغییرات فیزیکی در دوران بلوغ، نتیجه‌ مستقیم یا غیرمستقیم بلوغ غده هیپوتالاموس در دستگاه عصبی مرکزی، تحریک اعضای جنسی و ترشح هورمون‌های جنسی است.اما بلوغ زودرس بر اساس تعریف‌های اپیدمیولوژیک، ظاهر شدن علائم بلوغ‌ ‌از نظر فیزیکی و هورمونی زیر 8 سال در دختران و زیر 9 سال در پسران است.

می‌خوام یه سخنران خوب بشم...

برای برخی افراد ارتباط برقرار کردن با دیگران و همچنین صحبت کردن در جمع بسیار دشوار است؛ اینکه در موردعلاقه مندی هایشان حرف بزنند، اظهار نظر کنند و به دیگران نزدیک شوند مانند جابجا کردن یک کوه است. آن‌ها اغلب برای نزدیک شدن به دیگران احساس خجالت می‌کنند و برای حرف زدن در یک جمعیت احساس ترس دارند اما این ترس یا خجالت را می‌توان برطرف کرد.

ما در این مقاله راه‌هایی را به شما خواهیم گفت که می‌توانید از خود یک فرد اجتماعی بسازید فقط کافی است کمی حوصله به خرج دهید و تمرین کنید.

 

ترکش‌های کرونا در آینده

کرونا به عنوان یک پدیده اقتصادی، جامعه‌شناختی و روانی با تغییر سبک زندگی بشر، تحول در ارتباطات اجتماعی، افت شدید اقتصاد در جهان و کاهش درآمدهای اقتصادی همراه بود. با این هجمه وسیع پیکره روابط بین فردی، عاطفی، اجتماعی، دوستانه و حتی عشق و علاقه، سلامت روحی و روانی و...  پر از ترکش ‌های کرونا خواهد بود و جهان را نیازمند شناخت روانشناسی دوران پساکرونا حواهد کرد. برخی اختلالات روانی با هدف پیشگیری از ابتلا به بیماری نظیر شست و شوی مداوم دست‌ها (که براساس آمار مراکز بهداشت ودرمان با بیماری‌های پوستی همچون اگزوما نیز همراه بوده است) می‌تواند با بروز وسواس تداوم یابد.

لزوم فراگیری آموزش‌های تکمیلی درمان وسواس

گذار از دوران کرونا می‌تواند با بروز یک موج از بیماران مبتلا به اختلال وسواس همراه باشد و بر این اساس یادگیری آموزش‌های تکمیلی درمان این اختلال در حال حاضر بسیار حائز اهمیت است. از منظر روانشناختی، این ویروس، روان برخی اشخاص که در این زمینه استعداد اولیه، ژنتیکی، یادگیری یا اضطراب‌های اولیه داشته‌اند را هدف (حمله) قرار می‌دهد. شنیدن مداوم اخبار ناخوشایند مرگ ومیر و از دست رفتن عزیزان، ضمن تحمیل فشار روانی بر ذهن، به دلیل عدم برگزاری مراسم یادبود و... با عذاب وجدان و تاسف برای بازماندگان قربانیان کرونا همراه است.

این مساله می‌تواند سبب دوره‌های سوگواری بلندمدت و همچنین بروز موج افسردگی در جهان متجلی شود که انگیزه، انرژی و امید، اهتمام و تلاش و چرخه‌های اقتصادی و اجتماعی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. گاه نیز یادآوری خاطرات تلخ گذشته، احساس گناه و نشانه‌های اختلال پس آسیبی را سبب می‌شود. 

اختلال اضطراب بیماری نیز به دلیل ترس از ابتلا به کرونا با بروز آنفلوآنزا و سرماخوردگی (که گاه با انجام آزمایش کرونا و حضور در مراکز بهداشت ودرمان سبب تحمیل فشار روانی بر آدمی می‌شود) می‌تواند بروز یابد. بنابراین تقویت سیستم ایمنی بدن در این دوران باید با ارتقای سلامت روان همراه باشد.

۳ سالگی؛ آغاز ورود دوست خیالی به دنیاى کودکان!

اغلب کودکان دوست خیالی دارند، این دوست به رشد مهارت‌های اجتماعی کودکان کمک شایانی می‌کند، اما در برخی مواقع مشکلاتی جدی را به همراه دارد.

اغلب کودکان دوست خیالی دارند و همواره با این دوست صحبت و بازی می‌کنند حتی با این موجود ساختگی غذا می‌خورند و می‌خوابند.

دوست خیالی به نوبه خود خوب است و به رشد مهارت‌های اجتماعی و پرورش خلاقیت کودکان کمک می‌کند، اما در برخی مواقع این دوست خیالی تا بزرگسالی همراه کودکان باقی می‌ماند و مشکلات بسیاری را برای آن‌ها ایجاد می‌کند.

برای بررسی اینکه این دوست خیالی در چه موقعیت‌هایی ایجاد می‌شود و در چه صورت خطرناک است با کیانا بنی‌هاشمی روانشناس کودک و خانواده و زهرا سعید واحد روانشناس کودک گفت‌وگو کردیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.

 داشتن دوست خیالی کودکان از چند سالگی آغاز می‌شود؟

کیانا بنی‌هاشمی روانشناس کودک و خانواده درباره اینکه داشتن دوست خیالی کودکان معمولاً از چند سالگی آغاز می‌شود و تا چند سالگی ادامه پیدا می‌کند، اظهار کرد: کودکان از حدود سه سالگی دوست خیالی پیدا می‌کنند و تا هفت سالگی این دوست همراهشان باقی می‌ماند، ولی اوج این مسئله بین سنین چهار تا ۶ سالگی است.

 دوست خیالی کیست؟

دوست خیالی یکی از شخصیت‌های کارتونی یا موجودی است که شکل آن به صورت دقیق مشخص نیست و ساخته شده ذهن کودک است؛ این دوست می‌تواند مثل اشکال هندسی بوده یا یک وسیله باشد. بیش از ۶۰ درصد کودکان دوست خیالی دارند؛ تخیل کودکان از حدود سه سالگی شکل می‌گیرد و پرورش پیدا می‌کند؛ کابوس‌های شبانه هم معمولاً همزمان با دوست خیالی در کودکان آغاز می‌شود؛ منشأ تخیل به کارتون‌ها یا کتاب های کودکان بر می‌گردد و امری کاملاً طبیعی است.

دوست خیالی معمولا دارای نام و برای کودکان واقعی است به این صورت که برای این دوست هویت قائل هستند؛ برای مثال وقتی کودک روی مبل یا صندلی می‌نشیند برای دوست خیالی‌اش هم صندلی در نظر می‌گیرد، سر میز غذا برایش بشقابی می‌گذارد یا کنار این دوست خیالی می‌خوابد که  این رفتار‌ها همگی طبیعی است.

 کودک وجود دوست خیالی را به رسمیت می‌شناسد بنابراین والدین نباید این دوست را انکار کنند و به کودک بگویند که چنین دوستی وجود ندارد والدین باید به این موجود خیالی احترام بگذارند و آن را بپذیرند.

گاهی اوقات کودکان از وجود دوست خیالی‌شان سوء استفاده می‌کنند برای مثال کار بدی را انجام می‌دهند سپس این کار را گردن دوست خیالیشان می‌اندازند، والدین در این جا باید وارد عمل شوند و بگویند که قانون خانه ما این است که هیچکس کار بد انجام ندهد و این قانون برای همه اعضای خانواده صادق است.

 دوست خیالی کودکان به رشد مهارت‌های اجتماعی آنها کمک می‌کند

بنی‌هاشمی درباره اینکه دوست خیالی خوب است یا بد؟ اظهار کرد: داشتن دوست خیالی می‌تواند خوب باشد، زیرا به رشد مهارت‌های اجتماعی کودکان کمک می‌کند و آنها یاد می‌گیرند که چطور مسائل را از نگاه فردی دیگر ببینند؛ کودکان همچنین مدیریت هیجان، مسئولیت‌پذیری و برنامه ریزی را با داشتن دوست خیالی راحت‌تر و بهتر یاد می‌گیرند.

دوست خیالی در موقعیت و فضا‌های جدید مانند مهد کودک به کودک احساس امنیت می‌دهد؛ وقتی فرزند دوم خانواده متولد می‌شود والدین بیشتر به فرزند کوچک‌تر توجه، مهر و محبت می‌کنند بنابراین کودکان اغلب در این موقعیت با دوست خیالی تنهایی خود را می‌گذرانند؛ رفتن به خانه‌ای جدید و تغییر محل زندگی یا مهاجرت هم باعث می‌شود تا کودکان دوست خیالی پیدا کنند؛ طلاق والدین یا فوت یکی از نزدیکان کودک هم از جمله موقعیت‌هایی است که کودکان در آنها دوست خیالی پیدا می‌کنند.

 خیال‌پردازی کودکان چه موقع نگران‌کننده است؟

بنی‌هاشمی یادآوری کرد: اگر ۶ ماه یا بیشتر تنها دوست کودک، دوست خیالی‌اش بوده و کودک تمایلی به برقراری ارتباط با همسالانش را نداشته باشد در این صورت مراجعه به روانشناس ضروری است؛ همچنین در برخی موارد کودکان با نگرانی می‌گویند که دوست خیالیشان آنها را کنترل و مجبور به انجام کار‌های بد یا خطرناک می‌کند در این مواقع هم خیال‌پردازی کودکان خطرناک است؛ اگر کودکان از دوست خیالیشان بترسند در این صورت هم باید کودک نزد روانشناس برود؛ کودکان معمولا ًبا ورود به مدرسه دوست خیالیشان را از دست می‌دهند، اما در برخی موارد پس از ۹ سالگی دوست خیالی کودکان همچنان وجود دارد که مراجعه به روانشناس کودک ضروری است.

اصول سه گانه‌ زیگموند فروید

این متن، ترجمه‌ یکی از سلسله گفتارهای رادیویی «اریک فروم» روانکاو برجسته‌ آلمانی (۱۹۸۰-۱۹۰۰) است که با عنوان «روانشناسی برای غیر روانشناسان» در تاریخ اول نوامبر سال ۱۹۷۳ از رادیو «Süddeutscher Rundfunk» پخش شده است. سلسله گفتارهای یادشده را‌ هانس یورگن شولتز Hans Jürgen Schultz در کتابی با نام «درباره‌ عشق به زندگی» Über die Liebe zum Leben منتشر کرده است.

برای خواننده‌ ممکن است چنین تصوری پیش بیاید که اریش فروم به روانشناسی با دیدگاهی «منفی» می‌نگریست؛ اما این‌طور نیست. او به روانشناسی مدرن با نظری انتقادی نگاه می‌کرد؛ علت چنین نگاهی این بود که برخلاف روانشناسی پیشامدرن، که هدفش «بهتر شدن» و «شکوفایی» انسان بود، روانشناسی مدرن هدف دیگری را دنبال می‌کند. مثلاٌ، در مکتب «رفتارگرایی»، هدف جستجوی مفهوم و ارزش زندگی نیست، بلکه مهم این است که از راه پاداش دادن (یا: تطمیع) بتوان انسان را همچون موش‌های آزمایشگاهی به کارهایی وادار کرد که مورد نظر پاداش‌دهنده است. اما اریش فروم عقیده داشت که روانکاوی راه حلی است برای کمک به رشد روانی و شکوفایی انسان، برای اینکه انسان خود را بشناسد و «بهتر شود»، از قید توهمات آزاد گردد، شخصیتی بالغ و مستقل پیدا کند، و بتواند قابلیت‌های خودش را کشف کند و به آنها واقعیت ببخشد.

اصول سه گانه‌ فروید

زیگموند فروید مکتب روانکاوی را پایه‌گذاری کرد. هدف فروید این بود که شور و شوق– به ویژه شور و شوق نامعقول (خردگریز) (die irrationalen Leidenschaften) انسان را معقول (خردآمیز) (rational) ببیند. می‌خواست علت‌ها و پیش‌شرط‌های نفرت، عشق، فرمان‌برداری، ویرانگری، حسادت، بدگمانی– و همه‌ی شور و عشقی را که نویسندگان بزرگ (از جمله شکسپیر، بالزاک یا داستایفسکی) درنمایشنامه‌ها ورمان‌های خود این‌گونه بی پرده به آنها پرداخته‌اند، بشناسد. فروید می‌خواست همه‌ اینها را از لحاظ علمی مورد پژوهش قرار دهد. او دانش خردگریزی (die Wissenschaft des Irrationalen) را پایه‌گذاری کرد. می‌خواست خردگریزی را نه از لحاظ هنری، بلکه از لحاظ عقلی بشناسد. به همین دلیل هم روشن است که تئوری فروید بر هنرمندان، و در درجه‌ی اول بر مکتب سوررئالیسم، بسیار بیشتر اثرگذاشت تا بر روانشناسان و روان‌پزشکانی که درواقع همه‌ی این افکار را مهمل می‌دانستند.